Статистика ВК сообщества "Казан утлары"

Татарстан Республикасының
Беренче Президенты
Минтимер Шәрип улы Шәймиевкә

Без патшалар күреп үскәнмени?!.
Хан, солтан ни безгә, патша ни...
Без өйрәнеп беткән идек инде:
Урыс ни дә безгә, башка ни...
Бер халык та ләкин була алмый
Ходай Тәгаләнең кашкасы.
Һәр кешенең була үз Алласы,
Һәр халыкның була патшасы...
Син дә менә туган халкыбызның
Президенты булдың, илбашы.
Ни күрсә дә халкы белән күрә,
Иле белән күрә ир башы...
Ә татарга кайчан җиңел булган? –
Заманалар һаман болгавыр.
Шул болгавыр чорда дәүләт тоту
Бигрәкләр дә авыр, мең авыр.
Башың белән җавап бирәсең бит
Милләт өчен, дәүләт өчен дә...
Иң авыры һәм иң катлаулысы –
Дәүләт тоту дәүләт эчендә.
Үз халкыңа синең игелекләр
Тау кадәрле!.. Күбрәк булмаса?..
Ул эшләрне эшли алмас идең
Күкрәгеңдә кодрәт булмаса.
Син һәрвакыт халкың белән булдың,
Тора белдең әйткән сүзеңдә.
Татарларны күккә күтәрдең син,
Күтәрелдең бергә үзең дә.
Ә зәңгәр күк очсыз-кырыйсыз ул,
Биек әле күге татарның...
Иң мөһиме, татарларга син бит
Татарлыгын кире кайтардың.
Син күтәрдең татар катламнарын,
Син киңәйттең татар чикләрен...
Хак бәяне сиңа тарих бирер...
Бозмасалар тарих битләрен.
Моннан соң да булалырмы татар
Милләтләрнең данлы, санлысы?!.
Син сүзеңне әйттең! Татарларның
Үзләреннән тора анысы.

Татарларны күккә күтәрдең син...
Роберт Миңнуллин

Хәлләрегез ничек, диеп сорамагыз...
Сезнең хәл дә, безнең хәл дә хәл эчендә.
Илсезлектән телсезлеккә күчкән халык
Как ятакта җан бирүче зат төсендә.
Хәлләрегез ничек, диеп сорамагыз...
Сары йортның сарылыгы һич тә уңмый.
Бу афәттән котылырга бик тырышып,
Яңа төсләр буясак та – буяу кунмый.
Өрәкләр үк булмасак та – өркәклек зур!..
Зәңгәр томан куеныннан чыгу уен
Уйламыйбыз... Уйнатучы кулларында
Онытылып уйныйбыз ла курчак туен!..
Хәлләрегез ничек, диеп сорамагыз...
Чыгалмыйбыз үткәннәрнең кыршавыннан.
Күндәм халык чагарга да теләми күк
Аяк-кулга киертелгән тышавыннан.
Ачкычларны ярату да җиңел түгел:
Тимер йозак тавышлары җанда чыңлый.
Һәм тарихның өзек-өзек буыннарын
Җыя алмый, гаҗизләнеп, күңел сызлый.
Кат-кат кырык кабатлана, ә без һаман
Мусаларсыз мисырлыктан чыгалмыйбыз.
Безнең хәлләр хәл эчендә, хәл эчендә...
Хәлләрегез ничек, диеп сорамыйбыз...

Хәлләрегез ничек, диеп сорамагыз...
Лилия Сәгыйдуллина

- Әни, кояш нинди була? - диеп
Сорап куйды сукыр бер бала.
Газиз әнисенең яңагыннан
Күз яшьләре чишмәдәй ага.
Төсләр белән әйтеп бирер иде,
Ул аларны белми, күрмәгән.
Җәй көнендә тузаннарга батып,
Урамнарда уйнап йөрмәгән.
Кояш нурын күрми балакай,
Әнисеннән көтә җавапны.
Көтелмәгән читен сорау бу,
Җавап бирү җанны газаплый.
Гомере буе күргән кояшны
Аңлаталмый ана, буталды.
Бугазына төер утырды
Һәм йөрәген ялмап ут алды.
Бала кинәт үзе телгә килде:
- Белмисеңме, әнием, шушыны?
Синең кулың кебек йомшак бит ул,
Синең куеның кебек бик җылы.
...Тумыштан ук сукыр баласын
Күкрәгенә кыскан анасы.
Ул анага якты кояш булып
Балкыйсы да әле, янасы.

Рушания ӘХМӘДУЛЛИНА.
Чирмешән районы

«Ник тудырдың мине шушы илдә?
Җинаять бу, әни!»
Әллә уйлап, әллә уйнап әйткән
Кызымамы рәнҗим?!
Телсез, өнсез калып һәм... җавапсыз
Торам менә басып...
Шапылдатып аңым ишек япты –
Йөрәк шәрран ачык.
«Ник тудырдың мине шушы илдә?»
Сулык-сулык ярам.
«Шушы иле», белмим, кемнекедер,
Җире газиз, балам!
Ата-анам, әби-бабам җире,
Һәр карышы үздер.
Китәрмен бер ташлап Ак дөньяны,
Кара җирне түгел!
«Шушы иле», әйе, кемнекедер,
Без – үксезләр аңа.
Ил какканда, хәтта... мин какканда,
Җиргә сыен, бала.
Туган телгә, иман-дингә сыен,
Җан авазым ишет!
Ник тудырдың, никләр тудым, диеп,
Яшәү, ай-һай, читен...
...Кабатлана бар да... Шул сорауны
Биргән көнем истә,
Һәм... сискәнгән мизгел,
Телсез, өнсез калган әниемнең
Җан авазын ишетеп...

Җан авазы
Сирень Якупова

Татарстан Республикасының
Беренче Президенты
Минтимер Шәрип улы Шәймиевкә

Без патшалар күреп үскәнмени?!.
Хан, солтан ни безгә, патша ни...
Без өйрәнеп беткән идек инде:
Урыс ни дә безгә, башка ни...
Бер халык та ләкин була алмый
Ходай Тәгаләнең кашкасы.
Һәр кешенең була үз Алласы,
Һәр халыкның була патшасы...
Син дә менә туган халкыбызның
Президенты булдың, илбашы.
Ни күрсә дә халкы белән күрә,
Иле белән күрә ир башы...
Ә татарга кайчан җиңел булган? –
Заманалар һаман болгавыр.
Шул болгавыр чорда дәүләт тоту
Бигрәкләр дә авыр, мең авыр.
Башың белән җавап бирәсең бит
Милләт өчен, дәүләт өчен дә...
Иң авыры һәм иң катлаулысы –
Дәүләт тоту дәүләт эчендә.
Үз халкыңа синең игелекләр
Тау кадәрле!.. Күбрәк булмаса?..
Ул эшләрне эшли алмас идең,
Күкрәгеңдә кодрәт булмаса.
Син һәрвакыт халкың белән булдың,
Тора белдең әйткән сүзеңдә.
Татарларны күккә күтәрдең син,
Күтәрелдең бергә үзең дә.
Ә зәңгәр күк очсыз-кырыйсыз ул,
Биек әле күге татарның...
Иң мөһиме, татарларга син бит
Татарлыгын кире кайтардың.
Син күтәрдең татар катламнарын,
Син киңәйттең татар чикләрен...
Хак бәяне сиңа тарих бирер...
Бозмасалар тарих битләрен.
Моннан соң да булалырмы татар
Милләтләрнең данлы, санлысы?!.
Син сүзеңне әйттең! Татарларның
Үзләреннән тора анысы.

Татарларны күккә күтәрдең син...
Роберт Миңнуллин

Азан ишетелми, чаң да сукмый
Торган болганчык бер заманда,
Тау кадәрле күчтәнәчләр төяп,
Әнкәй килгән иде Казанга.
Автобустан аны каршы алдык.
Әйберләрен көчкә күтәреп,
Өйгә кайтып кергәнебез истә...
Бик күп мәлләр, хәлләр истә юк.
Ни сөйләшкән, ниләр пешергәннәр...
Хәтеремдә түгел берсе дә.
Тик бер сүзе җанга уелып калды:
Сискәндерә исемә төшүгә.
Өйгә кайткач, чәйләр эчеп алгач,
Чыкты да ул тәһарәтләнеп:
«Кыйбла кайда? – диеп сорап куйды.
– Беләсеңме кайда икәнен?!»
Мин аптырап калдым. Белми идем:
Кайда мәшрикъ, кайда мәгърип...
Бергә фикерләшеп, карар кылдык:
«Кыйбла шул тарафта булыр...» дип.
Кыйбла мәсьәләсе хәл ителгәч,
Озак итеп, намаз укыды.
«Кыйблаң кайдалыгын белмәгәч... – дип,
Үзалдына сөйләп утырды. –
Син бит андый түгел идең, балам,
Менә ышан син бу яшьләргә...
Кыйблаңны да белми, бу дөньяда
Нинди максат белән яшәргә?..»
Оят иде миңа. Җир тишегенә
Керер булдым, әгәр ярылса.
...Ярый ла ул әнкәң исән чакта
Тоткан кыйблаң дөрес табылса.

2

...Сиңа килдем, әнкәй! Кабереңә.
Йөземне юнәлттем кыйблага.
Аллаһудан сиңа – җәннәт түре,
Үземә ярлыкау сорарга.
Әнкәй, әнкәй! Рәнҗеп ятма миңа!
Тапкан кыйблам мәңге югалтмам.
Имансызлар, кыйбласызлар белән
Уртак гамәл, уртак юл сапмам!
Кемнәр белән генә аралашсам,
Йөрсәм дә мин хәзер кайда да,
Беренче эш итеп кыйблам барлыйм,
Калебемне юнәлтәм кыйблага.
Күптән булган хәлләр исемә төшеп,
Кайнар тиргә баттым кабаттан...
Кылмыйбызмы икән гамәлләрнең
Үкенерлекләрен азактан?!
Без кыйбланы, шөкер, таптык та бит...
Күңел тыныч түгел шуңарга:
Онытмыйбыз микән балалардан
«Кыйблаң кайда?!» диеп сорарга.

Кыйбла барлау
Шәмсия Җиһангирова

Бүген күренекле шагыйрь, язучы Нәби Дәүлинең туган көне!

Шул уңайдан, “Классика тарихы” сәхифәсенең чираттагы чыгрылышы хезмәт, батырлык, туган ил, яшьлек, мәхәббәткә дан җырлаган әдипкә багышлана.

(Кешелек турында)

Мин күп күрдем филдәй кешеләрне,
Киң күкрәкле, тимер бәдәнле.
Тик күрәсе иде эше белән
Кеше булган иң чын адәмне!
Кем сокланмас көчкә, тимер сынса
Һәм су чыкса баскан эзеңнән.
Тик ни файда, көчең филдәй булып,
Эшең булса чыпчык тезеннән.
Эзе калсын керсез намусыңның,
Ни үтсә дә синең кулыңнан.
Көчлелегең белән горурланма,
Кешелегең белән горурлан!
Һәр адымыңда синең туры акыл,
Көчле йөрәк эзен күрсеннәр;
Кылыч белән түгел, турылык һәм
Чынлык белән көчле кешеләр!
Син яшәмә җирдә файдасыз бер
Түмгәк булып тигез урында;
Янып калсын гомерең маяк булып,
Үзеңнән соң килгән буынга!
Утта булган балчык кире купмас,
Эштә булган тимер тутыкмас.
Эш күрсәткән ирне ил онытмас,
Каберенә эзне суытмас!

1943
Бер үгет
Муса Җәлил

Мишәр диләр, башкорт, типтәр, кырым...
Кем дип кенә җирдә аталмыйм.
Бөтен дөнья халкын баш идергән,
Мең ел буе горур татар мин!
Болгары да, себер, нугае да,
Кыпчак та мин, диеп вакланмыйм.
Йөрәгендә Алтын Урда йөрткән
Татар атлы горур татар мин!
Киң далалар, урман, таулар, сулар –
Түрк җирендә булыр – Ватаным!
Әнкәм салган газиз туган телем,
Идел-йортын саклыйм атамның.
Хөсетлеләр, әйдә, кара көйсен,
Мин аларга ачу сакламыйм.
Таркатырга теләүчеләр белсен:
Мең ел буе инде татар мин!
Аллаһ безне шулай халикъ кылган,
Кимсенмим дә, ләкин мактанмыйм.
Мин Аллаһның язмышыннан риза,
Татар углы горур татар мин!

Татар мин!
Рифат Сәлах

Шагыйрә Саҗидә Сөләйманованың
якты истәлегенә багышлана.

Тезелешеп кошлар китеп баргач
Вакытлыча торыр ягына,
Каен яфраклары телгә килә:
«Саҗидәсен Әлмәт сагына!»
Ул болай да бәгырьләрдә иде,
Көткән бер моң иде һәр өйдә.
Басмасыннан офыкларга багып,
Керләр чайкый иде Саҗидә!
Холкы шундый, халкы шундый инде,
Карый җиргә көзе моңаеп.
Онытмаган газиз халкым, диеп,
Күр, Саҗидә карый елмаеп.
Шагыйрьләргә шулай язылгандыр:
Ак каләмен хискә мана да
Гасырларның күрке саналырлык
Җыр калдыра чиксез җиһанда.
Игезәге иде ул өметнең,
Язны күрде кышның карында.
Тел – мәңгелек, яши, яшәячәк,
Нәни иле – авыл барында!
Кайберәүләр Тукай исеменнән,
Кабаланып, бүләк алганда,
Шагыйрәсе белән күрешергә
Татар килә шушы мәйданга.
Тезелешеп кошлар китеп баргач
Вакытлыча торыр ягына,
Көзге яңгыр туры җанга тама,
Саҗидәсен халык сагына!

Саҗидәсен халык сагына
Таһир Шәмсуаров