Статистика ВК сообщества "Сагыш сеткил Уяны 🤍"

Ойлеп-ойлеп сактыр-дыр мен,
Харааданчыг,чоктанчыг-дыр,
Кижилерге багы-даа чок,
Кем чок эрни кээргенчиг-дыр,
Чуруктарын,чагааларын,
Ында-хая коргулээр мен,
Хоорежипкен уелерде,
Сени сактыыр ыым келир,
Кажан сенээ берге чорда,
Ырак дивес чедип келир,
Мунгаралын-улежиптер,
Чангыс акын мен-не чордум,
Менээ берге уелерде,
Кылаштап келир,чедип келир,
Акын чурээн оожургадыр,
Чангыс дунмам сен-не чордун(
Быжыг чораан найырал че,
Киришпейин чораан болза,
Артын-иштин чугаалажып,
Каткы-хоглуг ор-ла боор бис,
Ог-буленнин улуу болуп,
Адан оруун изеп ора,
Чалыы-чараш назынындан,
Канчап ынчаан чоруй бардын???
Ол хун турган эштериннин,
Шынар чогу коску чорду,
Кошкаак чоруун кайгап турдум,
Сени удеп келбеди-даа,
Эштерин че каразыыр мен,
Ынчалза-даа ожээргел чок,
Менээ чугле шынны херек,
Дунмам чуге чанымда чок?
Шак бо ойде кижилернин
Шынары-даа баскыраан дыр,
Ынчангаштын кижилерге,
Анаа белен бузуреве!!!

Хову-Аксы

Таңды-Уула эдээн орта чыдып алган
Таан чараш каас черде Чеди-Хөлде
Ханым-биле тудуш чоруур эргим суурум
Ховар чараш Хову-Аксым төрээн черим

Чыварлыгда кыржан сооктан бисти куржап
Шуглап алган дагларымга ынаам кончуг
Чайнын изии, ышкам хундус сергедиптер
Шурап баткан Элегестке ынаам кончуг

Сумувустуң чону эвээш ынчалза-даа
Шупту демниг,найыралдыг, дуза холдуг.
Сүттүг шайын аалчыларга оргуп сунар
Шүлүк-ырлыг чонум чурту Хову-Аксым

"Эжим"️

Эжим... чаңгыс-ла сээң эргим сөзүң меңээ күш бээр
Көрүжүң сээң хүн дег чылыг, онза чараш.
Чуртталгада оруум айтыр сылдызым сен,
Өөрүшкүнү чүгле сеңээ сөңнээр-дир мен.

Чаңгыс дилээм - кезээ шагда кады чору,
Бодалдарың эпчоксунмайн чугаалап чор.
Аравыста айтырыглар тургустунза,
Ала чайгаар ырай бербе, дезип чорба..

Сени меңээ ынак деп мен билип чор мен,
Мээң-даа чүрээм чаңгыс сени шыгжап чору.
Кады деңге шупту чүүлдү эртип чорааш,
Аас-кежиктиг, каткы-хөглүг чуртаал эжим.

Хүндүткел-биле, Ю.
14.04.21 чыл.
Спб

Экии эжим!

Экии эжим, кайы хире чоруп тур сен?
Элээн айлар сээң-биле көрүшпээдим...
Эргим, чазык шырайыңны сакты бердим
Эки чоруп тур-ла боор сен, бүзүрээр мен.

Эрткен барган солун, хөглүг үевисти
Элээн үе эрткен-даа бол утпайн чор мен,
Эриг баарлыг эжимниң сээң шырайыңны
Эртениң-не оттуп келгеш сактып чор мен...

Эжиимни сен оожум соктааш, кирип келгеш
Эң-не чараш) чечектерни, розаларны
,,Эжим сеңээ белээм-тир,, дээш сунганыңны
Эргим кылдыр үргүлчү-ле бодап чор мен.

Экии эжим, ажылыңда солун чүү-дүр?
Эргим Төрээн Тывавысче кажан кээр сен?
Элээн айлар билдиртпейин шуужуп эрти...
Эң-не чараш) чечектерни, розаларны
,,Эжим сеңээ,, деп база катап сунуп келем)

...Эрээн-шокар шак бо чырык өртемчейге
Эжим сеңээ душканым-даа анаа эвес,
Эгезинде ийи хонук бурунгаар мен
Эртенги үеде дүжүмде сени көрген турдум.

Аржаана Дунел-оол Хертек кызы.
Пос. Постоянный.
27.08.2021 чыл.

Аваңарны үнелеңер.

Амыдырал чуртталгада ава кижи
Ажы-төлүн чаяагаштың өстүрүп каар,
Аваңарны дириг чорда камнап чоруңар
Алызында эрте чоруп база болур.

Аваңарның чылыг куспаан, эргеледиин
Амыдыралда кым-даа солуп шыдавас дийн
Аваңарның чугаазын кезээде дыңнап чоруңар
Аас-кежик ынчан келир бүзүреп көрүңер.

Чырык черге чаяагаштың, өстүргештиң
Чараш кылдыр чуртазын дээш кызып чоруур
Ажы-төл дээш сагыш аарып тейлеп орар
Аваңарны чүүден артык үнелеңер.

Аржаана Дунел-оол.
Пос. Постоянный.
26.08.2021 чыл.

Кижи хөөкүй үе болгаш аскайып боор...
Дески эвес оруктарга дужуп болур,
Дуза кадар шааң чок болза чемелевейн,
Дора көрбе, билииргеве, шооттунма-даа!

Амыдырал-чуртталганың агымнары,
Аңгы-аңгы оруктарже ээй соп болур.
Баштай ушкан эжиң базып, куду көрбе,
Бак чүүл кылбайн, анаа бодап эттирип каг.

Канчаарга-даа үе болгаш амыдырал
Ала чайгаар аайлажып чогуй бээр боор,
Ол өйге дээр чаны-биле эрте бербейн,
Бергелерге душканнарны карактап чор.

Шүлүүм бижээн утказын сен билген боор сен,
Кижи болган аас-кежииң бадыткап чор.
Артык сеткил бодавайн дузалааның
Амыдырал-чуртталгаңга буян болур.

Хүндүткел-биле, Ю.

Баък сагыш башка халдаар.

Хөй улустуң аразынга албан бир-ле
Хопчу-кара черле турар чуртталгада
Албан бир-ле багай сөстү кижилерге
Аажок баъктап, нүгүлдеп-ле олурар.

Хопка-чипке алзып алган шак ол кижи
Хоозун сөске ынаа кончуг чуртталгада
Хөңнү чок-даа кижи болза таанда-ла
Хөлүн эртир хөөтпезе чугаа-соотту.

Амыдырал чуртталганың аайы-биле
Кажан шагда миннип келир үези кээр
Бодалын шын тудуп чоруур кижи болза
Буруузун миннип боданы бээр хүнү келир.

Баък сагыш башка халдаар деп үлегерни
Базым бүрүзүнде бодап чоруур болза эки
Көскү-хөрээң чиик кылдыр арыглааштың
Кезээде-ле эки чүүлден бодап чор даан.

Каржыланган кижилерни херекке алба
Каржы сөске хүлүмсүрүүң көргүзүп каг
Хоозун сөске кажанда-даа хомудава
Холун сунуп, дуза дилээр хүнү келир.

Ак-көк дээрниң адаан орта бир-ле хүнде
Аралажып, дуза дилеп чедип келир
Хүнүн бодап чурттап чоруур кижилерниң
Хөрээн өйүп дүвүрээзин черле келир.

Аржаана Дунел-оол Х.
Пос. Постоянный
24.05.2021 чыл.

Кылаӊ дээрде дуруяалар шаанчааныӊ
кыйгы үнү чаңгыланып тарай берди
Чүлдү чүрээм ажыш кылдыр чыыра тыртып
Чурттум Тывам маадырларын сагындырды

Ханныг дайын шөлдеринге бажын салган
Кара баштыг Тывавыстың оолдары
Аккыр куштар дуруяалар болуп хуулгаш
Ак - көк дээрже ырда ышкаш ужупкан бе?

Ава черниң кыры - биле ужуп эрткеш
Артып калган бистер - биле байырлажып
Кылаң дээрниң делгеминче шымнып кирип
Кыйгы үнү чаңгыланып ырай берди...

Тыва маадыр өгбелерниң адын сыкпайн
Дайзын - биле коргуш чокка демисежип
Тиилелгени чоошкуладып, тынын берген
Дидим, эрес оолдарывыс уттундурбас!

Урана Чаш - оол 08.06.2022.

КЫС КИЖИ КАНДЫГ УЖУРЛАРНЫ ЫЯАП САГЫЫРЫЛ?

Кыс кижиниң аажы-чаңында үнелиг чуул--ооң биче сеткилдии. Улуургаан черле ажыы чок: чеже-даа угаанныг, чараш мага-боттуг, шевергин арын-шырайлыг болзуңза, биче сеткилдиг бол. Адыыргак, сыңзыг кижи хүндүткел чок.
Чашпаа чорук чаржынчыг, макталга чаңчыгары чөгенчиг. Олардан ойталап чор.
Кезээде эвилең-ээлдек чор, эвилең чорук кыс кижиниң чон аразынче "кирериниң" дүлгүүрү.
Кайы-хамаанчок черге хидиледир каттырган херээ чок. Улус аразынга хөлүн эрттир каткызы былырааш, "суук каткылыг" кыс кижини чон хүндүлевес боор.
Кадыг-бергеге, чидиригде быжыг туруштуг, бай шыдалдыг, чедимчелиг аас-кежиктиг чуртталгада биче сеткилдииң көргүс.
Чараш мен дээш адыыргава, бодун тогдунар чорук эки чүвеге чедирбес.
Аас багын, хоп-нүгүлдү дыңнаан, сүрген херээ чок, адааргак чоруктан төрүттүнген кем (аарыг)-дыр.
Изигленип, бодуңну холга тудуп шыдавайн, хоранныг сөстер сүрүп, маңнаар болзуңза, бодуңга-ла уржук халдатканың ол.
База бир "хоран"- хүннээчел чорук болгаш адаан-демисел. Кажан-даа чүрээңни олар-биле хораннава.
Бодамчалыг болгаш оваарымчалыг бол. Бүгү-ле кылыр ажылыңны эгезинден төнчүзүнге дээр хынамчалыг,базым санын планнап өөрен.
Хөлес амыдыралга чаңчыкпа, ажылгыр бол. Хөлестеп чыткан ажыы черле чок. Кыс кижи шалыпкын-кежээ болур. Чалгаа кыстың чанынга душтук оол ызырынмас.
Өске улустуң бай чуртталгазынга, акша-төгериинге, аас-кежиктиг чуртталгазынга адааргава, сен база амыдыралда аас-кежииңни төлептии-биле тургузуп шыдаар сен. Адааргал кижиниң эң-не чаржынчыг чүдек талазы, кижиниң арыг чараш адын бужартадыр хоран, човаг.
Каас-коя халас амыдырал сүрүп, алдын-мөңгүнге ат-алдарың орнава. Сеткил каазын бодап чор.

Чаптанчыг мээн чассыг эжим чугле сенээ
Чагыым болзун шыгжап чору чашканнава
Чангыс мени сактып чору утпайн чору
Чалыы чурээн эжи дыр мен хундулеп чор

Сеткил чурек ойуп келир уе турар
Сериин салгын эмин болур дузалакчын
Сенден ырап оске черде болзумза-даа
Сени черле солувас мен ынак дыр мен

Чурек долган ынакшыл дыр ону утпа
Чугле мени утпа кагба дилээр дыр мен
Чус чус чылдар чуртавас бол эжин дыр мен
Чурээн дыр мен судалын мен кужун дыр мен